Şamanlar/Kamlar başta olmak üzere herkesin erk hayvanları vardır. Türk Dil kurumu sözlüğüne göre erk kelimesinin anlamı ‘iş yapabilme gücü, kudret iktidar ve sözü geçerlilik’tir. Türk kamlığında, Türk Mitolojisinde/Söylencesinde hayvanların önemi büyüktür.
Sibirya şamanistleri kaz, karabatak vesaire gibi kuşları ölen şamanların ruhları addederek onları parmakla göstermekten bile çekilirler. Bu hayvanlar, göklere çıkan ve yerin altına inen şamanın yardımcısı olduklarından dolayı mukaddestirler (Buluç, 2009, s.173). Teleütlerin Merküt soyu, berkut kuşundan, Yuttı soyu koyundan, Yuttaş soyu ise beyaz başlı bir kartal’dan geldiklerini söyler. Kartalın insanları yardım ettiğini fakat küserse fenalık yapacağına inanılır (Buluç, 2009, s.174) . Altay ve Kuznetsk havalisinde oturan Türkler arasında, ayıdan geldiklerini söyleyen boylar vardır (Buluç, 2009, s.233). Türk mitolojisinde Türklerin soyunun Bozkurt’a dayandığına dair mitler vardır. Türklerin Ergenekon Destam’nda Türkler ve Moğollar arasında çıkan savaştan kurtulan bir kadın ve bir erkeğin kayalıklar arasına saklandıkları, asırlar sonra Börteçine adlı demirci’nin bir kurdu takip ederek Demir madenine ulaştıklarını ve bu demiri eritip Ergenekon’dan çıktıkları söylenir (Bayat, 2019, s. 126). Kurdu takip ederek Ergenekon bölgesinden çıkmalarını Ergenekon Bayramı olarak kutlayan Türkler için soylarını dayandırdıkları kurdun ne kadar önemli olduğunu görmekteyiz. Moğolların Gizli Tarihi kitabında, Cengiz Han’ın soyunun, yüksek Tanrı’nın takdir ile yaratılmış bir boz kurttan -neşreden böyle uygun görülmüş (Borte-çino) ve beyaz dişi bir geyikten (Ho’ai Maral) geldiği yazılmıştır (Pi-Shi, 2019, s.3). Bu örneklerde görüldüğü üzere hayvan ataların önemi zamanla erk hayvanlarına yansımış, hayvan-ata yerine kendilerinden önceki devletleri meşruiyet kabul etmişlerdir.
Röportajları ile bilinen Dursun Özden Kam Kültürü ve Şamanizm kitabında, Tuva’ya yaptığı seyahatleri anlatırken katıldığı şaman ayinlerinde odalarda eski ve üzeri tüyler kurt başı hayvan dişleri kurt ayakları Kartal başı ve tüyleri ucunda kurumuş deri ipler bağlı sopalar ve kibrit kutusu eski bir tencere kulübe notları ve çeşitli eşyaların bulunduğu bir masa olduğunu belirtiyor (Özden, 2017, s.18). Bu bu hayvanların tüylerinin olmasının asıl sebebi şaman ayinlerinde şamanların erk hayvanlarından yardım istemesini kolaylaştırmak içindir. Kişilerin yanlarında, odalarında bulundukları ortamlarda erk hayvanlarını hatırlatan eşyalar -tüyler gaga semboller takılar vs.- bulundurmaları eklerinin kendilerine bahşettikleri yetenekleri, güçleri hatırlamak içindir.
Hayvanların özel yetenekleri dilleri olduğu düşünülür. Bu bakımdan hayvanlar yiyecek ve deri haricinde öldürülmez, ölümleri de belli bir saygı çerçevesinde yapılır, Av esnasında gülünmez bağırılmaz ve konuşulmaz, ayinlerde şamanlar erk hayvanlarına binerek ruhlar dünyasına gezinti yaparlar. (Özden, 2017, s. 67)
Kişilerin rehber hayvanları arasından en baskın olanı yüzlerine yansır. Baskın erk hayvanı yılan olan kişilerin yüzleri daha sürüngensiyken, tilki erk hayvanına sahip kişilerin gözleri yüzün yukarısına doğru çekilmiştir.
Gary Buffalo & Sherry Firedancer’ın ‘Şamanların Erk Hayvanları’ kitabından bazı erk hayvanların özellikleri:
- Pumalar insanlara dengeli bir liderliğin gücünü sunarlar. Pumanın yavrusuna ders öğretme yönteminde, çevresiyle kurduğu dengede ve sessiz gücünde, o bu beceriyi gösterir. Vahşi bir yırtıcı olan Puma, bize başkalarının sınırlarına saygı duymamız gerektiğini öğretir. (Buffalo & Firedancer, 2007, s.59)
- Tilki, bizi kendini fark ettirmeyenlerden gizlenme, saklanma dersi almamız için uyarıyor. Bir Tilki tırısı tutturmamız, belki de hayattaki çevikliğimizi ve dayanıklılığımızı arttıracaktır. Mizahı ve kahkahayı, hayatta istediklerimizi elde edebileceğimiz bir anahtar olarak görelim. (Buffalo & Firedancer, 2007, s.92)
- Tavşan eğer sizin erk hayvanınızsa, siz asla kendini köşeye sıkıştırmayan ve rahatça kaçacak bir çıkışı her zaman kollayan birisiniz demektir. Çabuk karar veren, barışçıl ve yeteneklisiniz. Hep tetikte yürüyor ve çevrenizi kolluyorsunuz. Düşmanlarınızı tanıyor ve onlardan uzak duruyorsunuz. O halde Tavşan’dan öğrenmeniz gereken, korkularınızı inançlarla yer değiştirmektir. Görülmekten sakınmak istiyorsanız, “aniden donmayı” öğrenmelisiniz. Psişik iletileri duyabilmek için duyma yeteneğinizi adamakıllı geliştirmelisiniz. (Buffalo & Firedancer, 2007, s.133)
Erk hayvanları küçümsememek gerek.
Fare erk hayvanına sahip kişi fareden tiksiniyor olabilir ancak 250 kiloluk bir fare hiç de tiksindirici değildir. Baskıladığımız ve korku olarak nitelendirdiğimiz çoğu duygunun kaynağı erk hayvanlardır. Erk hayvanlarınız zamanla değişebilir, sizinle kalabilir ya da gidebilirler. Bizler doğaya, hayvanlara zarar vermezsem, zevk için avlanmazsak, hayvan iyelerini de bizlere o kadar bağlı kalırlar. Doğa iyelerine saygı, kendimize saygıdır.
KAYNAKÇA
BAYAT, Fuzuli. Kadim Türklerin Mitolojik Hikayelert Ötüken Neşriyat, İstanbut 2019.
BULUÇ, Sadeddin. “Şamanizm IV”. Türk Amacı, Tıpkı Basım, neşr. Ahmet Caferoğlu, sayı 4, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2009.
BULUÇ Sadeddin. “Şamanizm V”. Türk Amacı, Tıpkı Basım, neşr. Ahmet Caferoğlu, sayı 5, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları, 2009.
BUFFALO Gary- Firedancer Sherry.
Şamanların Erk Hayvanları, çev. Bülent Uluçer, Okyanus Yayınları, İstanbut 2007.
ÖZDEN, Dursun. Kam Kültürü Şamanizm, Kategori Yayıncılık, İstanbut 2017.
Pİ-SHt Yüan-Ch’ao. Moğolların Gizli Tariht çev. Ahmet Temir, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, 2019.